Φοβίες: Αντιμετωπίζοντας όσα μας τρομάζουν

«Ένας φίλος μου φοβάται την φωτιά». «Ξέρω κάποιον που φοβάται να μπει σε ασανσέρ και ανεβαίνει στον 6ο με τα πόδια κάθε μέρα». «Μια φίλη φοβάται να καταπιεί χάπια». Με αφορμή αυτές τις δηλώσεις που εξελίχθηκαν σε ενδιαφέρουσα συζήτηση στα γραφεία του in2life,
αποφασίσουμε να ερευνήσουμε ένα θέμα, που απ’ ό,τι φαίνεται απασχολεί και βασανίζει πολύ κόσμο: τις φοβίες.
Τι είναι η φοβία;
«Πρέπει να ξεχωρίσουμε τις έννοιες φοβία και φόβος», μας λέει ο κ. Παύλος Μεταξάς, ψυχολόγος-ψυχοθεραπευτής, εισάγοντάς μας στο θέμα. «Στην περίπτωση του φόβου, υπάρχει αντικειμενικός κίνδυνος. Ο φόβος δηλαδή σχετίζεται με τα φυσικά ανακλαστικά του οργανισμού μας και είναι απολύτως φυσιολογικός αλλά και αναγκαίος. Όταν βρισκόμαστε απέναντι από ένα άγριο ζώο, φοβόμαστε, επειδή πραγματικά κινδυνεύει η σωματική μας ακεραιότητα», εξηγεί.

«Αντίθετα, η φοβία δεν σχετίζεται με αντικειμενικό παράγοντα. Δεν υπάρχει αντικειμενικός κίνδυνος, ή έστω είναι ελάχιστος σε αναλογία με τον πανικό μας», μας επισημαίνει ο κ. Μεταξάς. Η φοβία, λοιπόν, είναι κατά κάποιον τρόπο «αδικαιολόγητη», αφού επί παραδείγματι, κάποιος έχει φοβία να μην πέσει το αεροπλάνο, ενώ οι πιθανότητες να συμβεί κάτι τέτοιο είναι λιγότερες από μια στο εκατομμύριο.

Πώς δημιουργούνται οι φοβίες; «Δεν γνωρίζουμε 100% πώς προκύπτει η φοβία», μας εξηγεί ο ειδικός, «αλλά σύμφωνα με την ψυχοδυναμική προσέγγιση, είναι αποτέλεσμα της ανάγκης του οργανισμού να μειώσει το άγχος του».
Με άλλα λόγια, έχουμε φοβίες για να μην έχουμε άγχος. Παράδοξο δεν ακούγεται; «Ο άνθρωπος έχει διάχυτο άγχος», επεξηγεί ο κ. Μεταξάς, «που ενοχλεί την ψυχική του ισορροπία, καθώς δεν γνωρίζει από πού προέρχεται. Έτσι, προσπαθεί να το μειώσει, μετατρέποντάς το σε κάτι συγκεκριμένο, άρα και αντιμετωπίσιμο». Εν ολίγοις, ο άνθρωπος ασυνείδητα επικεντρώνει την φοβία σε ένα τυχαίο αντικείμενο ή κατάσταση, ώστε να έχει κάτι απτό να αντιμετωπίσει.

«Το αντικείμενο της φοβίας δεν συνδέεται απαραίτητα με κάποιον αντικειμενικό παράγοντα, όπως για παράδειγμα μια τραυματική εμπειρία», τονίζει ο κ. Μεταξάς. «Μεταφέρουμε το άγχος μας στο φοβικό αντικείμενο, που πιθανώς είναι άσχετο με τις εμπειρίες μας», συνεχίζει.

Άλλες ψυχολογικές προσεγγίσεις κάνουν λόγο για κληρονομικό υπόβαθρο των φοβιών, καθώς συναντώνται συχνά άτομα της ίδιας οικογένειας τα οποία «μοιράζονται» την ίδια φοβία. Αυτό, όμως, μπορεί να συμβαίνει λόγω ταύτισης του παιδιού με τον γονέα και όχι εξαιτίας των γενετήσιων παραγόντων.

Φοβίες και καθημερινότητα Τελικά, κινδυνεύουν στην ουσία οι φοβικοί; Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι οι καθημερινές πρακτικές συνέπειες της φοβίας, σύμφωνα με τον ειδικό. «Ο οργανισμός του ανθρώπου προσπαθεί με την φοβία να μειώσει το άγχος, αλλά στην πραγματικότητα ίσως κάνει τα πράγματα χειρότερα, δημιουργώντας πρακτικά προβλήματα. Σκεφτείτε κάποιον με κλειστοφοβία που μένει στον 5ο όροφο και αναγκάζεται να κουβαλά καθημερινά τα ψώνια του ανεβαίνοντας τις σκάλες», αναφέρει ο κ. Μεταξάς.

Ας γίνουμε, όμως, πιο συγκεκριμένοι. Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες μορφές φοβίας και πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν;

in2life.gr